4 lưu ý khi thiết kế bếp

Hệ thống tủ bếp hình chữ U.

Hướng
bếp luôn là một trong những yêu cầu đầu tiên gia chủ đặt ra cho kiến
trúc sư – thậm chí dù chưa biết cấu trúc, mặt bằng công năng ngôi nhà;
vị trí phòng bếp ở chỗ nào, tầng nào, quan hệ thế nào với giao thông và
không gian khác…

Hướng bếp (cùng hướng cửa,
hướng bàn thờ…) luôn là quyền phán của thầy… địa lý. Không nhiều kiến
trúc sư nắm rõ về phong thuỷ để có thể giải quyết đồng bộ phong thuỷ và
kiến trúc. Mà kể cả kiến trúc sư có am hiểu phong thuỷ đôi khi cũng vẫn
phải theo lời phán của “thầy” coi hướng, đúng thì chả sao, khác thì e
hơi… nóng mặt. Nhưng có một yêu cầu trước dù sao vẫn tốt, để có định
hướng mà thiết kế.

Điều dở nhất là những gia chủ đặt thiết kế
trước rồi cầm bản vẽ đi coi hướng, gây rất nhiều khó khăn cho kiến trúc
sư. Và nhiều trường hợp khi phương án thiết kế sơ bộ đã rất ổn, bị đảo
lộn hoàn toàn cả công năng và hình thức chỉ vì điều chỉnh hướng bếp. Oái
oăm hơn, có những gia chủ yêu cầu hướng chính xác từng li từng tí, chéo
– lệch – xiên bao nhiêu độ. Kết quả là kiến trúc, nội thất rất vô lý và
phi thẩm mỹ với những bức tường lệch, tủ bếp vẹo vọ, trong khi đất
thẳng, vuông góc.

Phong thuỷ rất linh hoạt,
không bao giờ cứng nhắc. Giải bài toán phong thuỷ và kiến trúc càng
phải linh hoạt. Hướng có như thế nào cũng không được bỏ qua hay xem nhẹ
các yếu tố chuyên môn kiến trúc: Sự tiện lợi trong sử dụng, thông thoáng
– chiếu sáng tốt, hệ thống kỹ thuật đảm bảo, và thẩm mỹ.

2. Nơi chốn

Bếp
nằm ở đâu, ở vị trí nào trong nhà? Với nhà lô phố kiểu cũ, thì môtíp
thường thế này: Phòng khách và để xe phía ngoài, bếp phía trong, cầu
thang và vệ sinh ở giữa. Nhưng trong những căn hộ chung cư hiện đại gần
đây mới xây dựng, có rất nhiều căn hộ có bếp phía ngoài, ngay ở sảnh
vào. Lý do là không gian phòng khách (sinh hoạt chung) và bếp là một
không gian lớn liên thông, mà chỉ có một hướng thoáng do đặc điểm kiến
trúc, nên phòng khách được ưu tiên ra sát ra phía cửa sổ, ban công, lô
gia.

Xu hướng gần đây bếp hay liền với không gian sinh hoạt
chung để có một không gian rộng, đẹp và tiện sinh hoạt gia đình, nên bếp
hay được đẩy lên lầu 1. Bởi với nhà lô có diện tích không lớn, tầng
trệt không đủ chỗ cho yêu cầu để xe (bắt buộc), bếp và sinh hoạt chung.
Nhưng với các bà nội trợ, việc đẩy bếp lên lầu 1 cũng có thể là điều bất
tiện khi đi chợ về phải leo cầu thang (càng ngại với thang cao, nhiều
bậc).

Thêm nữa, thói quen và văn hoá chợ búa, ăn uống của ta
khác… Tây và không bao giờ giống Tây. Làm bếp, nếu như cần… vặt lông gà,
ăn ốc luộc… thì ở tầng trệt, mang ra sân, ra hiên (nếu có) vẫn sướng
hơn. Nhưng – lại nhưng – nếu nhà có người ở lầu 3 mà phải xuống tầng
trệt để ăn quả cũng là rất khổ. Khi đó, giải pháp đưa bếp lên lầu hợp lý
hơn. Khu vực bếp gần nhà vệ sinh cũng tiện lợi nhưng bàn ăn thì không
nên gần quá.

Bếp ở trước hay sau, tầng trệt
hay tầng lầu tuỳ từng hoàn cảnh, tuỳ theo kiến trúc tổng thể ngôi nhà,
nhưng đều phải đảm bảo thuận tiện cho sử dụng, cho giao thông và các mối
liên hệ với không gian khác. Và nơi chốn của bếp, cùng bàn ăn phải ở
chỗ có thể tạo được một không gian thoải mái, ấm cúng cho sự sum họp gia
đình.

3. Kiểu, hay là phong cách

Phòng
bếp là một thành phần của ngôi nhà, ngay cả có ngăn cách độc lập (có
vách, cửa) thì cũng phải theo phong cách chung của nhà, của các không
gian khác – đặc biệt là không gian liền kề như phòng khách, phòng sinh
hoạt chung. Trong bếp, tất cả mọi yếu tố có quan hệ chặt chẽ với nhau để
tạo nên một thể thống nhất. Để có một căn bếp đẹp, có phong cách phải
tính toán kỹ càng từ khâu thiết kế, lựa chọn vật liệu, thiết bị, đồ nội
thất phù hợp.

Hệ thống tủ bếp hình gì, làm bằng gì, màu gì; tay
nắm ra sao; rồi thì mặt đá, gạch ốp tường, màu sơn tường, trần, sàn,
chiếu sáng như thế nào… Tất cả là một tổng thể không tách rời. Thông
thường, hệ thống tủ bếp như thế nào phụ thuộc vào kiến trúc, hướng bếp
và ý đồ sắp xếp nội thất. Mặt bằng tủ bếp có các dạng hình chính là: chữ
I (1 vế), chữ L (2 vế), chữ U (3 vế), hoặc song song.

Bếp
trong những căn hộ, nhà phố, biệt thự mới xây gần đây thường mang phong
cách hiện đại. Có thể nhận thấy hệ thống tủ bếp được sơn màu sáng thay
vì màu gỗ nâu truyền thống, cánh tủ trơn phẳng. Vật liệu mới cũng được
ứng dụng nhiều như gạch thuỷ tinh mosaic, kính chịu nhiệt được ốp giữa
tủ trên tủ dưới, thay vì gạch ceramic quen thuộc. Quầy bar là một thành
phần gắn liền tủ bếp khá thông dụng, vừa làm chức năng ngăn chia bếp với
không gian khác, vừa là nơi chuyển tiếp đồ ăn, hay là bar theo đúng
nghĩa – để ngồi uống.

Với những căn bếp có
diện tích tương đối thoải mái, đảo bếp – một thành phần tủ bếp độc lập
nằm giữa không gian – cũng rất tiện ích cho việc gia công, soạn đồ ăn.
Đảo bếp cũng là tủ chứa dụng cụ làm bếp và đồ ăn khô.

4. Thiết bị và phụ kiện

Bây
giờ, nói tới bếp, ai cũng ngầm hiểu là một hệ thống kiến trúc – nội
thất – thiết bị – kỹ thuật cùng vận hành chứ không đơn thuần là một cái
bếp để nổi lửa, đặt nồi. Một hệ thống bếp thông thường phải có các thiết
bị sau: tủ lạnh, chậu rửa, bếp gas (âm bàn), hút mùi. Lựa chọn thiết bị
phù hợp cả tính năng kỹ thuật, thẩm mỹ và kinh tế cũng không hẳn là dễ.

Cách đây chưa lâu, hệ thống tủ bếp thường được thiết kế theo
cách “chừa” một ô rộng khoảng 65 – 70cm để tủ lạnh. Ô này nằm ở đầu hay
cuối hệ thống tủ bếp. Nay tình hình đã khác, nhiều tủ lạnh hai cánh cỡ
lớn (tủ side by side) xuất hiện trên thị trường, nhu cầu người sử dụng
tăng. Tủ loại này có chiều rộng trung bình là 90cm. Vậy là rất nhiều nhà
phải “chặt” tủ bếp khi “lên đời” tủ lạnh.

Những
thiết kế mới cũng phải tính tới điều này, và như một lẽ tự nhiên, tủ
lạnh loại này hay tách rời khỏi hệ thống tủ bếp do chiều sâu lớn hơn
chiều sâu tủ bếp (chiều sâu tủ bếp chuẩn là 60cm), khi đặt vào sẽ lồi ra
ngoài, không thẩm mỹ.

Hệ thống tủ bếp cũng
có thể tiện ích hơn rất nhiều với những phụ kiện đi kèm như tay nâng
cánh, ray trượt êm, giá thông minh trong hộc tủ để đồ ăn, để dụng cụ.

Cách
đây mấy hôm, trước khi viết bài này, tôi có một anh bạn gọi điện hỏi về
bếp. Chuyện là anh đang xây nhà, và đến giai đoạn hoàn thiện anh thấy
đơn vị thi công điện chờ sẵn cơ man nào là ổ điện ở khu vực bếp. Anh
không liên lạc được với người thiết kế nên hỏi tôi sao nhiều thế. Tôi
trả lời rằng phải xem cụ thể thiết kế mới biết ít nhiều thế nào, nhưng
có thể nói sơ qua là cần điện cho những thiết bị sau đây: Tủ lạnh dĩ
nhiên cần nguồn điện. Ở tủ bếp dưới cần nguồn cho bếp (nếu sử dụng bếp
gas + điện, lò nướng điện), nguồn cho lò vi sóng (nếu thiết kế vị trí ở
tủ dưới), máy nghiền rác dưới chậu rửa… Ở tủ trên cần nguồn cho hút mùi,
cho máy sấy bát, nguồn cho đèn soi chậu rửa, nguồn cho đèn các khoang
cần chiếu sáng… Trên bề mặt bếp cần ổ cắm nồi cơm điện, máy pha cà phê,
máy xay sinh tố, bình đun nước nóng siêu tốc, máy khử ozone… Anh bạn
nghe xong ngẩn người: Ôi thế á!

Tất nhiên
không phải bếp nào, nhà nào cũng cần đủ nguồn điện cho tất cả các loại
thiết bị. Nhưng khi thiết kế phải tính toán kỹ càng và kiến trúc sư cần
trao đổi với chủ nhà về nhu cầu hiện tại cũng như tương lai. Nếu có sự
chủ động và chuẩn bị tốt, thì khi bổ sung thiết bị, hay “lên đời” sẽ
giảm thiểu việc gặp khó khăn.

Thiết kế một
căn bếp không khó, để tiện dụng cũng không khó vì thiết bị đã hỗ trợ quá
nhiều. Nhưng thiết kế bếp để cùng chủ nhà có thể thổi hồn vào, để bếp
trở thành trung tâm ngôi nhà, chắc là không dễ!

Bài và ảnh KTS Nguyễn Trần Đức Anh
Cafeland Theo Sài Gòn Tiếp Thị